Yaz aylarında güneşli havaların keyfini çıkarmak cazip olsa da, aşırı sıcaklar insan sağlığı üzerinde ciddi tehditler oluşturabiliyor.
Özellikle sıcak çarpması, doğru müdahale edilmediği takdirde hayati risk taşıyan, ısıyla ilişkili en tehlikeli hastalık türlerinden biri. Gerek bireylerin gerekse toplum sağlığı profesyonellerinin, sıcak çarpmasının belirtileri, risk faktörleri ve alınması gereken önlemler konusunda bilinçli olması hayati önem taşıyor.
Sıcak Çarpması Nedir?
Acıbadem Life Sağlıklı Yaşam Hizmetleri’nden Aile Hekimliği Uzmanı Dr. Aslı Azakoğlu Karaca, sıcak çarpmasını şöyle tanımlıyor: “Sıcak çarpması, vücudun ısı düzenleme mekanizmasının iflas etmesi sonucu vücut sıcaklığının 40°C'nin üzerine çıkmasıyla oluşan ciddi bir klinik tablodur. Genellikle uzun süreli sıcak hava maruziyeti veya aşırı fiziksel aktivite sonrasında gelişir. En çarpıcı özelliği, vücudun artık terleyememesi ve ısısını düşürememesidir. Tedavi edilmezse bilinç kaybı, organ yetmezlikleri ve yaşam kaybıyla sonuçlanabilir.”
Belirtiler Nelerdir?
“Semptomlar, sıcak bitkinliği gibi daha hafif bir tablo sonrası ortaya çıkabileceği gibi doğrudan da gelişebilir” diyen Karaca, hastalığın belirtilerini şöyle anlattı: “Sıcak çarpmasının belirtileri hızla gelişir ve şu semptomları içerebilir: Çok yüksek vücut sıcaklığı (40°C ve üzeri), kafa karışıklığı, ajitasyon, konuşma bozuklukları, terin kesilmesi, kuru ve sıcak cilt, bayılma, nöbet geçirme, kas krampları, baş ağrısı, mide bulantısı, hızlı nabız ve solunumda hızlanma.”
Risk Faktörleri Kimleri Kapsar?
Sıcak çarpması riskinin, belirli birey grupları için daha yüksek olduğuna dikkat çeken Acıbadem Life hekimlerinden Uzm. Dr. Aslı Azakoğlu Karaca, “Bebekler, küçük çocuklar ve yaşlı yetişkinler (65 yaş üzeri); kalp ve solunum hastalığı olanlar; hamile kadınlar; açık havada çalışan veya spor yapan kişiler; ısıya alışık olmayan bireyler (yeni iklime maruz kalanlar); yetersiz sıvı alımı ve alkol tüketimi nedeniyle dehidratasyona açık olanlar için sıcak çarpması daha fazla risk oluşturuyor” dedi.
Sıcak Çarpmasında İlk Müdahale Nasıl Olmalı?
Uzm. Dr. Aslı Azakoğlu Karaca, sıcak çarpmasında hızlı müdahalenin hayat kurtarıcı olduğunun altını çizerek, izlenmesi gereken adımları şöyle sıraladı:
- Kişiyi hemen serin bir ortama alın. Gölgelik veya klima olan bir iç mekan idealdir.
- Giysilerini çıkarın, hava akımını artırın.
- Soğuk suyla duş aldırın ya da buz torbalarını boyun, koltuk altı ve kasık gibi büyük damar bölgelerine yerleştirin.
- Sıvı verin, ancak bilinç durumu yerinde değilse sıvı verilmemelidir.
- 112 acil yardım çağrılmalı ve profesyonel tıbbi müdahale beklenmelidir.
Korunmak İçin Neler Yapılmalı?
Sıcak çarpmasını basit ama etkili yöntemlerle önlemenin mümkün olduğunu da ifade eden Karaca, sözlerini şöyle noktaladı: “Bol su için. Sıvı kaybı ısıya karşı savunmasız hale getirir. Yoğun fiziksel aktiviteyi sıcak saatlere denk getirmeyin. Sık sık mola verin ve gölgede dinlenin. Açık renkli, hafif ve gevşek giysiler giyin. Kendinizde ya da çevrenizdeki bireylerde sıcak çarpması belirtileri fark ederseniz, vakit kaybetmeden müdahale edin. Risk gruplarındaki bireyleri gözlemleyin ve gerekirse destek sağlayın.
Sıcak çarpması, güçlü bireyleri bile kolayca etkileyebilecek kadar ciddi bir tablodur. Yaz aylarının tadını çıkarırken, vücudunuzu dinlemek ve önlemleri elden bırakmamak hayati önem taşır.”